Maria Skłodowska-Curie

patronka szkoły

24.06.2024

Maria Skłodowska-Curie – patronka szkoły

157 lat temu urodziła się Maria Skłodowska-Curie, patronka naszej Szkoły.

Zachęcamy serdecznie do zapoznania się bliżej z sylwetką najwybitniejszej polskiej naukowczyni swojej epoki, pierwszej kobiety uhonorowanej Nagrodą Nobla i jedynej dwukrotnej laureatki tej nagrody.

Maria Skłodowska, najmłodsze, piąte dziecko Władysława i Bronisławy Skłodowskich urodziła się 7 listopada 1867 roku w Warszawie na terenie Królestwa Polskiego.

Pochodziła z rodziny drobnoszlacheckiej, inteligenckiej, w której kult nauki, pracy i wartości patriotycznych stanowił ważny aspekt wychowania dzieci. Jej rodzice byli pedagogami: ojciec – nauczyciel fizyki i matematyki, dyrektor męskiego gimnazjum; matka kierowała prywatną szkołą dla dziewcząt, w której pierwsze nauki pobierała mała Maria.

Członkowie rodziny byli ze sobą bardzo zżyci. W dzieciństwie Maria traci matkę i siostrę – te przeżycia bardzo wpływają na jej światopogląd. Zwraca się w stronę nauk ścisłych, uważając je jako coś niezawodnego w zrozumieniu rzeczywistości. Interesuje się socjologią, matematyką, fizyką, literaturą, pisze także wiersze.

W 1883 roku Maria kończy ze złotym medalem III Gimnazjum Żeńskie w Warszawie, a następnie wyjeżdża na rok do ziemiańskiej rodziny jej ojca w celu regeneracji sił fizycznych i psychicznych po stracie mamy i siostry. Po powrocie do Warszawy udziela korepetycji, a także wraz z siostrą Bronisławą zapisuje się na wykłady tajnej uczelni zwanej Uniwersytetem Latającym, gdzie studiuje nauki przyrodnicze i socjologię. Nawiązuje kontakt ze środowiskiem tamtejszych naukowców. Dzięki nim – w laboratoriach Muzeum Przemysłu i Rolnictwa – poznaje tajniki analizy chemicznej, którą wykorzystuje w przyszłości pracując nad wyizolowaniem pierwiastków.

Maria pragnie jednak zapisać się na bardziej prestiżowy Uniwersytet Warszawski, ale w poczet studentów nie przyjmują kobiet. Dlatego ustala razem z siostrą, że będą studiowały we Francji, najpierw starsza Bronisława wyjedzie na studia, a młodsza będzie ją wspierać finansowo, a następnie role się odwrócą.

W związku z tym, w latach 1886 – 1889 Maria podejmuje pracę jako guwernantka w ziemiańskiej rodzinie Żórawskich. Wspiera finansowo siostrę, a także znajduje czas, aby uczyć dzieci wiejskie czytania, pisania i liczenia w języku polskim, co było działalnością zakazaną przez zaborcę. Zakochuje się ze wzajemnością w synu swoich gospodarzy, jednak napotykając sprzeciw jego rodziców, wraca do Warszawy. Tam uzupełnia swoją wiedzę z chemii i fizyki.

„Niczego w życiu nie należy się bać, należy to tylko zrozumieć.”

W 1891 r. w wieku 24 lat wstępuje na Uniwersytet w Paryżu na wydział Nauk Ścisłych (matematyczno – przyrodniczy) Sorbony. Jest jedną z niewielu studentek. Wsparcie finansowe otrzymuje od mieszkającej tam siostry Broni. W 1893 roku odbiera dyplom z bardzo dobrą oceną ukończenia studiów na wydziale fizyki, a w 1894 na wydziale matematyki. Jeszcze będąc na studiach poznaje swego przyszłego męża – Pierre’a Curie, profesora fizyki. Zakłada szczęśliwą rodzinę, przyjmuje obywatelstwo francuskie, ale nigdy nie wyrzeknie się swojego polskiego pochodzenia, używa podwójnego nazwiska Skłodowska – Curie, przyjeżdża do kraju jak może najczęściej z mężem i dwoma córkami Ireną i Ewą.

Maria całkowicie poświęca się pracy naukowo – badawczej. Zaczyna pracować w (przekształconym ze starej szopy) laboratorium męża, który wkrótce dołącza się do badań. W 1898 roku wspólnie odkrywają dwa nowe pierwiastki promieniotwórcze – polon, nazwany na cześć polskiej ojczyzny, oraz rad – niszczący tkanki nowotworowe.

Rok 1903 okazuje się być bardzo ważnym dla małżeństwa Curie. Maria jako pierwsza kobieta we Francji broni z sukcesem rozprawę doktorską i otrzymuje upragniony tytuł doktora na Sorbonie za swe « Badanie nad substancjami promieniotwórczymi», a wraz z mężem i Henrykiem Becquerelem Nagrodę Nobla z fizyki za wyniki badań nad zjawiskiem promieniotwórczości, m.in. za odkrycie istnienia pierwiastków promieniotwórczych. Początkowo Szwedzka Akademia Królewska bierze pod uwagę tylko nagrodzenie naukowców – mężczyzn, jednakże mąż Marii Pierre Curie stanowczo wstawia się za żoną.

Kilka lat później Pierre Curie ginie w wypadku. Maria otrzymuje po nim katedrę fizyki zostając tym samym pierwszą kobietą – profesorem na paryskiej Sorbonie. Pozostaje sama, z dwójką małych dzieci, ale nie poddaje się trudnościom losu i kontynuuje badania, które zaowocują przyznaniem jej w 1911 roku – po raz drugi, samodzielnie – Nagrody Nobla z dziedziny chemii za wyodrębnienie czystych postaci pierwiastków: polonu i radu i za opracowanie metody dokładnego pomiaru aktywności promieniotwórczej pierwiastka radu.

„Jestem z tych, którzy wierzą, że Nauka jest czymś bardzo pięknym.”

W 1912 roku inicjuje budowę Instytutu Radowego w Paryżu – placówki o charakterze medyczno-badawczym, w której prowadzono szeroko zakrojone badania z zakresu leczniczego działania promieniotwórczości dla ratowania życia i zdrowia ludzkiego. Otwiera również pierwszą pracownię radiologiczną w Polsce oraz Instytut Radowy na wzór francuskiego w Warszawie w 1932 roku i do końca życia interesuje się jego działalnością. Finansuje wyposażenia laboratoriów, w tym zakup bardzo drogiego radu. Wspieranie nauki polskiej podnoszącej się po odzyskaniu niepodległości stanie się jej priorytetem. Obydwa instytuty działają dzięki zbiórkom funduszy publicznych, w akcjach których Maria Skłodowska – Curie jest bardzo zaangażowana.

Na wieść o wybuchu I wojny światowej Maria osobiście wywozi rad – niczym najcenniejsze dzieło sztuki – i ukrywa go w Bordeaux dla potomnych. Zapoczątkowuje przy współpracy z Czerwonym Krzyżem nowatorską praktykę diagnozowania rannych żołnierzy przebywających w prowizorycznych szpitalach polowych. Jako jedna z pierwszych kobiet w 1916 roku zdobywa prawo jazdy i samochodami wyposażonymi w aparaturę rentgenowską ( tzw. specjalne mobilne stacje radiologiczne) jeździ w pobliże linii frontu i na miejscu dokonuje prześwietleń obrażeń poszkodowanych żołnierzy, umożliwiając tym samym szybkie operacje i ratując wielu z nich przed amputacjami.

Po I wojnie światowej Maria Skłodowska – Curie wznawia intensywną pracę badawczą i dydaktyczną w wznowionym Instytucie Radowym. Przyjmuje wielu studentów z wolnej już Polski, kształci międzynarodową kadrę naukową. Uczona była zawsze orędowniczką niepodległości Polski i jej prężnego rozwoju, ale unikała otwartego zaangażowania w życie polityczne któregokolwiek z krajów. W maju 1922 roku zostaje członkiem Międzynarodowej Komisji Współpracy Intelektualnej utworzonej w ramach Ligi Narodów i pozostaje w jej szeregach prawie do końca życia. Z ramienia tej komisji stara się pomagać sprawom polskim na arenie międzynarodowej.

Uczona odwiedza Polskę po raz ostatni wiosną 1934 roku. Kilka miesięcy później 4 lipca 1934 roku umiera w sanatorium w Sancellemoz ( Alpy Francuskie) na skutek choroby – rodzaju białaczki spowodowanej długoletnią pracą z substancjami promieniotwórczymi. Zostaje pochowana we wspólnym grobie u boku męża w Sceaux pod Paryżem – w miejscowości, w której zawarli związek małżeński. 60 lat później, 20 kwietnia 1995 roku prochy małżeństwa Curie przeniesiono do Panteonu w Paryżu w dowód uznania zasług dla nauki każdego z nich z osobna. Dzięki temu stała się ona pierwszą w taki sposób uhonorowaną kobietą na świecie.

Maria Skłodowska – Curie otrzymała najwyższe odznaczenie ze strony władz francuskich – Order Narodowy Legii Honorowej i polskich – pośmiertnie Order Orła Białego, liczne doktoraty honorowe i honorowe obywatelstwo Warszawy.

W 1912 roku inicjuje budowę Instytutu Radowego w Paryżu – placówki o charakterze medyczno-badawczym, w której prowadzono szeroko zakrojone badania z zakresu leczniczego działania promieniotwórczości dla ratowania życia i zdrowia ludzkiego. Otwiera również pierwszą pracownię radiologiczną w Polsce oraz Instytut Radowy na wzór francuskiego w Warszawie w 1932 roku i do końca życia interesuje się jego działalnością. Finansuje wyposażenia laboratoriów, w tym zakup bardzo drogiego radu. Wspieranie nauki polskiej podnoszącej się po odzyskaniu niepodległości stanie się jej priorytetem. Obydwa instytuty działają dzięki zbiórkom funduszy publicznych, w akcjach których Maria Skłodowska – Curie jest bardzo zaangażowana.

Na wieść o wybuchu I wojny światowej Maria osobiście wywozi rad – niczym najcenniejsze dzieło sztuki – i ukrywa go w Bordeaux dla potomnych. Zapoczątkowuje przy współpracy z Czerwonym Krzyżem nowatorską praktykę diagnozowania rannych żołnierzy przebywających w prowizorycznych szpitalach polowych. Jako jedna z pierwszych kobiet w 1916 roku zdobywa prawo jazdy i samochodami wyposażonymi w aparaturę rentgenowską ( tzw. specjalne mobilne stacje radiologiczne) jeździ w pobliże linii frontu i na miejscu dokonuje prześwietleń obrażeń poszkodowanych żołnierzy, umożliwiając tym samym szybkie operacje i ratując wielu z nich przed amputacjami.

Do dziś jest jedyną kobietą, która posiadła dwie Nagrody Nobla z dwóch różnych dziedzin naukowych.

Znała 5 języków: polski, rosyjski, niemiecki, angielski i francuski.

W podróż poślubną pojechała wraz z mężem na rowerach – prezent ślubny od jednego z przyjaciół.

Nie tylko badała radioaktywność – wymyśliła słowo radioaktywność.

Grała w amatorskim teatrze w Paryżu.

Podczas jednego z przedstawień poznała i zaprzyjaźniła się z Ignacym Janem Paderewskim.

Lubiła aktywnie spędzać czas: chodzić po górach, jeździć na rowerze (chętnie odwiedzała Tatry).

Przyjaźniła się z Albertem Einsteinem, którego poznała podczas zjazdów Międzynarodowej Komisji Współpracy Intelektualnej przy Lidze Narodów.

Jeden z placów miejskich w Oerlikonie (dzielnica Zurychu) nosi jej imię: “Marie-Curie-Platz”.

Nazwę tą wybrała Rada Miejska w 2005 r. dla uhonorowania sławnej kobiety – naukowca.

Od kilkudziesięciu już lat istnieje w Zurichu szkoła pod nazwą “Liceum Francuskie im. Marie Curie”.

W rodzinie Marię nazywano Maniusia.

Irena, pierwsza córka Marii w 1935 roku otrzymała wraz z mężem Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii za odkrycie zjawiska sztucznej promieniotwórczości.

Maria i jej mąż nie opatentowali odkrytych pierwiastków radu i polonu.

Opracowanie oparte jest na informacjach zaczerpniętych z różnych stron internetowych, m.in. Wikipedia. Zostało ono stworzone w celach edukacyjnych.